Megaclaim over taks bij aankoop monument

De tijdelijke ontheffing voor particulieren van de overdrachtsbelasting voor Rijksmonumenten in 2009 krijgt nog een juridisch staartje. Twee stichtingen hebben zich opgeworpen als loket om particulieren die tussen 1 januari 1972 en 1 mei 2009 een monumentenpand hebben gekocht en daarover 6% overdrachtsbelasting hebben betaald, alsnog te helpen om deze heffing terug te vorderen van de Belastingdienst. Een van de twee stichtingen heeft vorige week de Staat gedagvaard.

De actie van beide stichtingen stoelt op een uitspraak van het Haagse Gerechtshof in mei 2009. Daarbij bepaalde het Hof dat de vrijstelling die er decennialang bestond voor rechtspersonen, ook voor particulieren moest gelden. Voor makelaars was het vonnis in de tweede helft van 2009 aanleiding om bij de verkoop van een monument te adverteren met de vrijstelling. Vanaf 1 januari 2010 schrapte het ministerie van Financiën de vrijstelling voor iedereen. Tot dat tijdstip was dit een extra koopargument.

De Stichting Monumenten 6% en de Stichting Monumenten Collectief Onrecht (SMCO) stellen dat de overheid een onrechtmatige daad heeft begaan door een onderscheid te maken tussen particulieren en andere rechtspersonen. Zij baseren zich daarbij rechtstreeks op het vonnis van het Haagse Gerechtshof.

Volgens advocaat Jack Leeman van Stichting 6% gaat het daarom niet om een puur fiscale kwestie, maar om een schending van het antidiscriminatiebeginsel. De in fiscale zaken gebruikelijke bezwaartermijn van 6 weken geldt hier dan ook niet. Om die reden meent Leeman ook dat de verjaringstermijn van twintig jaar bij een onrechtmatig daad kan worden opgerekt tot de gehele periode waarin het onderscheid werd gemaakt. Dat was vanaf de introductie van de wetgeving op 1 januari 1972. 'De wet was vanaf het begin in strijd met het EVRM, het Europese Verdrag voor de rechten van de mens, waarover het Europees Hof in Straatsburg waakt', aldus Leeman.

Bijzonder is dat tot 2007 slechts één particulier, voorzover de stichting heeft kunnen achterhalen, deze ongelijke behandeling aan de kaak heeft gesteld en bezwaar had gemaakt. De zaak kwam pas echt aan het rollen toen dit bezwaar werd afgewezen en hij een rechtszaak startte bij de Haagse rechtbank. Die wees de claim tot vrijstelling af waarna het Gerechtshof in hoger beroep de Staat terugfloot. Opvallend is ook dat Financiën in mei 2009 besloot niet in cassatie te gaan tegen het vonnis van het Hof. Voor Leeman is dat een aanwijzing dat het ministerie vreesde ook bij de Hoge Raad bot te zullen vangen. Dat zou een mogelijke claim van particulieren alleen maar sterker hebben gemaakt, aldus de raadsman van Stichting 6%.

Zijn stichting heeft eind vorig jaar een dagvaarding bij de rechtbank in Den Haag uitgebracht. De afgelopen maand zijn ook een groot aantal particulieren aangeschreven waarvan bekend is dat zij een monument bezitten of in het verleden hebben gekocht. Hoeveel deelnemers zich hebben gemeld, wil Leeman niet kwijt. Stichting 6% heeft wel voldoende aanmeldingen binnen om de kosten van een procedure te kunnen dekken.

De stichting vraagt particulieren een bedrag van euro 275 vooraf en een succesvergoeding van 10% van het geïncasseerde bedrag per deelnemer. Bij de SMCO, die meerdere collectieve claims heeft lopen, is het inschrijfgeld euro 395 en geldt een succesfee van 15%. Bij SMCO was niemand bereikbaar voor commentaar. De twee stichtingen hebben wel contact gehad over samenwerking.

Stichting 6% heeft deze week de leden van de Tweede Kamer per brief op de hoogte gesteld. Daarin waarschuwt het bestuur de Kamer voor de mogelijke financiële consequenties als haar vordering wordt toegewezen. In het voor Financiën slechtste geval zou het om honderden miljoenen gaan. Leeman houdt rekening met een schikking door de Staat. 'Ik kan me voorstellen dat de Staat zijn knopen gaat tellen en het niet laat aankomen op een vonnis.' Tot dusver heeft staatssecretaris Frans Weekers van Financiën nog niet gereageerd op de uitnodiging om te overleggen.

Fiscalist Redmar Wolf van Baker & McKenzie betwijfelt of de stichtingen een sterke zaak hebben. 'De uitspraak van het Hof dat het hier om een ongeoorloofde discriminatie gaat is omstreden. Hier worden appelen met peren vergeleken. Een rechtspersoon kan niet onder de tram komen, een particulier wel. Natuurlijk zijn de druiven zuur voor iemand die kort voor de uitspraak de overdrachtsbelasting definitief heeft voldaan. Maar betaald is betaald. De voortekenen voor de procedure zijn ongunstig. De Nationale Ombudsman heeft eind 2009 een klacht hierover ongegrond verklaard.'

De Belastingdienst maakt zich geen zorgen over de megaclaim. 'De uitspraak van het Hof heeft alleen gevolgen voor aanslagen die nog openstonden op 1 mei 2009 of daarna. Op eerdere onherroepelijke vastliggende aanslagen kan niet terug worden gekomen. Dit standpunt wordt ook door jurisprudentie gedragen: eerdere verzetprocedures op dit punt zijn zonder uitzondering door de belastingplichtige verloren', aldus een woordvoerder. 'Natuurlijk zijn de druiven zuur voor iemand die kort voor het vonnis de overdrachttaks definitief heeft voldaan. Maar betaald is betaald.'

Bron