Expatbestaan teert in op AOW

Nederlanders die tijdelijk in het buitenland wonen of werken moeten rekening houden met een korting op het staatspensioen. Wie de kans krijgt enkele jaren in het buitenland aan de slag te gaan, staat niet meteen stil bij de gevolgen voor de oudedagsvoorziening.

AOW-opbouw
Maar jaren in het buitenland tellen in de meeste gevallen niet mee voor de AOW-opbouw. Die wordt namelijk berekend over de jaren die u tussen (nu nog) uw 15de en 65ste in Nederland woont of werkt. Jaarlijks wordt er 2% AOW opgebouwd door middel van de sociale premies over het inkomen.

Wie tijdens die periode een tijd over de grens heeft gewoond, kan dus te maken krijgen met een hiaat in de pensioenopbouw. Op basis van de huidige uitkering voor een alleenstaande krijgt iemand die tien jaar in het buitenland heeft gewerkt bij pensionering 20% minder AOW, wat neerkomt op € 788 in plaats van € 985 netto per maand.

De korting op de AOW treft enerzijds mensen die op volwassen leeftijd naar Nederland zijn gekomen en anderzijds mensen die voor hun 65ste Nederland hebben verlaten - immigranten en expats dus.

Bestaansminimum
Wie geen aanvullend pensioen heeft, kan bij pensionering door een tekort op de AOW onder het bestaansminimum komen. Met de bijzondere bijstand die dan wordt toegekend resteert dan een maximaal inkomen van slechts € 954 (voor een alleenstaande) of € 1311 (voor samenwonenden samen).

Om een verwacht tekort later nu aan te vullen zijn er verschillende mogelijkheden. Aanvulling is echter relatief kostbaar. Het is dus allereerst de vraag of aanvulling wel nodig is. Een comfortabel bedrijfspensioen kan een magere AOW immers goed compenseren. Daartoe is een inventarisatie van de verwachte uitkering van de AOW, het opgebouwde bedrijfspensioen en eventuele lijfrentepolissen nodig. Een overzicht van de opgebouwde AOW kan online worden opgevraagd bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Op de overheidssite Pensioenkijker.nl kan worden berekend hoeveel pensioeninkomen er straks bij benadering netto wordt ontvangen.

Financiële verplichtingen
Voor een beoordeling van de situatie moeten ook de te verwachten uitgaven en financiële verplichtingen bij pensionering in kaart worden gebracht. Deze geven een indicatie of de pensioenuitkeringen straks volstaan. Zo is de looptijd van de meeste hypotheken afgestemd op aflossing van de lening voor de datum van pensionering, waardoor de vaste lasten mogelijk dalen.

Een tekort kan worden voorkomen door bij vertrek naar het buitenland de opbouw van het AOW-pensioen op vrijwillige basis voort te zetten. Dit kan door jaarlijks de premie voor de AOW aan de SVB te betalen. Vrijwillig verzekeren is mogelijk voor een periode van maximaal 10 jaar. Voor mensen die voor de eerste keer in Nederland komen - en dus geen AOW-pensioen hebben opgebouwd - biedt de SVB daarnaast de mogelijkheid de gemiste AOW-jaren in te kopen. Van deze vrijwillige inkoop kan tot 10 jaar na de datum waarop men sociaal verzekerd werd, gebruik worden gemaakt.

Premie
Deze regeling is begin dit jaar verruimd; de termijn was eerst vijf jaar. Wie al een aantal jaar in Nederland is, kan er dus alsnog voor kiezen de extra jaren in te kopen. Hiervoor wordt berekend welke premie in de betreffende jaren was verschuldigd. De premie wordt jaarlijks vastgesteld en bedraagt in 2010 17,9% van het inkomen. Naast de vrijwillige inkoop kunnen ook zelf voorzieningen worden getroffen om een financieel hiaat te dichten, bijvoorbeeld door sparen, beleggen of verzekeren.

De keuze voor vrijwillige verzekering of het opbouwen van een voorziening in eigen beheer moet weloverwogen worden genomen, weet Harry van Harten, senior consultant bij Aon Hewitt Expatriate Services van pensioenuitvoerder Aon. Hij adviseert expats over onder andere arbeidsongeschiktheids- en oudedagspensioen.

Afhankelijk van inkomen
'Of het verstandig is een vrijwillige verzekering via de Sociale Verzekeringsbank af te sluiten, is onder andere afhankelijk van het inkomen', stelt Van Harten. Voor beide regelingen wordt de premie voor aanvulling namelijk gebaseerd op het inkomen. 'Vanaf een bruto-inkomen van € 32.000 moet al de maximale premie worden betaald,' legt hij uit. 'De maximale premie bedraagt in 2011 circa € 4900 per jaar voor een volledige AOW-uitkering. Ter vergelijking: bij het verzekeren in privé kan met een jaarlijkse premie van € 2500 een vergelijkbare uitkering worden aangekocht, uitgaande van een leeftijd van rond de 40 jaar. Wij hanteren daarom de regel dat het bij een inkomen onder de € 20.000 bruto aantrekkelijk is gebruik te maken van de SVB regeling; daarboven kan het voordeliger zijn zelf een voorziening te treffen.'

Net als bij de reguliere opbouw van de AOW bouwt ieder persoon een eigen AOW-pensioen op. Voor partners en kinderen boven de 15 jaar moet daarom een eigen verzekering worden afgesloten. Van Harten wijst erop dat vrijwillige verzekering voor de partner van een expat vaak wel een interessante optie kan zijn. 'Wanneer het inkomen in het buitenland van de partner zeer gering of nihil is, is men de minimale premie verschuldigd (2011: € 490) voor een volledige AOW-uitkering. In dat geval is vrijwillige verzekering van de SVB aantrekkelijk.

Buffer opbouwen
Door de hoge premie voor de AOW is het zelf opbouwen van een buffer voor de gekorte ouderdoms-uitkering vaak een aantrekkelijk alternatief. Voor terugkerende expats of immigranten die langer dan tien jaar in Nederland zijn, is het bovendien het enige alternatief. Wanneer aanvulling noodzakelijk is, zijn de opties sparen, beleggen of verzekeren door middel van een lijfrentepolis. Ook kan bij sommige bedrijfspensioenregelingen extra pensioen worden ingekocht. Hoeveel er nu opzij moet worden gezet, is onder andere afhankelijk van het verwachte rendement op sparen en beleggen en de gewenste uitkeringsdatum.

Bij het afsluiten van een lijfrente-uitkering is het belangrijk te beseffen dat geen gebruik kan worden gemaakt van fiscale faciliteiten. Anders dan vaak gedacht, kan de betaalde premie voor de pensioenaanvulling niet als aftrekpost voor de inkomstenbelasting worden opgevoerd. Premie voor inkomensvoorzieningen kan alleen worden afgetrokken als er sprake is van een pensioentekort. Omdat in de formule voor de berekening van dit pensioentekort al rekening is gehouden met het bedrag van de AOW, leidt een tekort op dit vlak niet tot een vergroting van de jaarruimte. Iets wat door veel mensen met een AOW-tekort als oneerlijk wordt ervaren. Volgens woordvoerder Jelle Wijkstra van het ministerie van Financiën is het echter een logisch gevolg van de opbouw van ons pensioensysteem. 'De reguliere premie die mensen betalen voor de AOW, is niet fiscaal aftrekbaar. Daarom is een aanvulling dat ook niet.'

Omslagstelsel
De te maken afwegingen over het afdekken van het AOW-hiaat, hebben ook betrekking op de voorwaarden van deze voorziening. Zoals bekend is de AOW gebaseerd op het omslagstelsel. De werkenden nu betalen voor de AOW van de huidige gepensioneerden. Wie vrijwillig bijdraagt, bouwt dus wel een recht op AOW op, maar geen gespecificeerd kapitaal. De te betalen premie is gestoeld op de huidige hoogte van de AOW-uitkeringen en op de start van de uitkering op 65-jarige leeftijd. Gezien de verwachtte verschraling van de AOW is het niet ondenkbaar dat de AOW-uitkering straks niet alleen op latere leeftijd wordt uitgekeerd, maar ook dat de uitkering lager is. Een in eigen beheer opgebouwde aanvulling op het pensioen blijft altijd van u, en is bovendien flexibeler omdat ze ook eerder of later kan worden aangesproken.

Wat u ook moet meewegen is de situatie bij overlijden. Een AOW-uitkering vervalt bij overlijden voor uw 65ste. Maar bij een in eigen beheer opgebouwde buffer voor het pensioenhiaat vererft het kapitaal in principe naar de nabestaanden.

Bron