Zet de fiscus buitenspel

Het is niet het leukste onderwerp aan de koffietafel en daarom praten we er niet graag over. Vaak zelfs helemaal niet. Maar wat gebeurt er met ons vermogen na onze dood? Gaat dat naar de partner, de kinderen of een goed doel? Of komt het voor een belangrijk deel op de rekening van de Belastingdienst terecht, als gevolg van het successierecht?

De nieuwe successiewet heeft in 2010 de tarieven voor successie en schenkingen vereenvoudigd, maar niet voor iedereen verlaagd. Juist kleine bedragen worden zwaarder belast. Lag het starttarief voor kinderen eerst op 5 procent, nu wordt er boven de vrijstelling 10 procent afgetikt. Geld nalaten aan iemand buiten de directe familie, wordt vanaf de eerste euro wel lager belast. Allerlei bespaarconstructies zijn geschrapt, maar met financiële planning kunt u de fiscale schade beperken. De clou is wel er tijdig mee te beginnen.

Notarissen grappen niet zelden dat je beter kunt geven met de warme dan met de koude hand. Ze hebben gelijk. Ons belangrijkste wapen tegen een hoge aanslag successierecht is om al tijdens ons leven te schenken. Die schenkingen zijn namelijk voor de begunstigde onbelast, zolang ze binnen de vrijstelling blijven. Aan iedereen mag u jaarlijks 2.012 euro (bedragen in 2011) schenken zonder dat de begunstigde hierover een aanslag krijgt.

Voor kinderen geldt een vrijstelling van 5.030 euro, voor kinderen vanaf 18 tot en met 34 is deze eenmalig op te rekken naar 24.144 euro. Als die eenmalige schenking wordt gebruikt voor de aankoop van een eigen woning of voor de financiering van een studie, mag het kind zelfs 50.300 euro belastingvrij ontvangen.

Als jaar op jaar zulke vrijstellingen worden gebruikt, kunnen ouders veel vermogen belastingvrij naar hun kinderen schuiven. Op die manier wordt het vermogen in de nalatenschap later kleiner en valt het successierecht dus lager uit. Voor die heffing over vermogen in een nalatenschap zijn de belastingtarieven gelijk als bij een schenking, al zijn de vrijstellingen hoger. Het gaat bij een erfenis doorgaans ook om grotere bedragen.

Alleenstaande
Voor wie geen partner of kinderen heeft, is er helemaal iets te winnen. Wilt u dat uw vermogen na uw overlijden vervalt aan onbekende verre verwanten – die daar met de fiscus fors over moeten afrekenen – of als die niet gevonden worden geheel aan de Nederlandse staat toekomt? Neemt u een goed doel op in uw testament, dan bepaalt u zelf waar het geld heen gaat. Dat goede doel krijgt dat geld belastingvrij, check wel of het een zogeheten ANBI-status heeft. Kiest u voor een goede vriend als erfgenaam, dan betaalt deze straks 30 tot maximaal 40 procent aan belasting. Ook hier kunnen jaarlijkse schenkingen de fiscale last verlichten.

Bij leven schenken is na de invoering van de nieuwe successiewet de belangrijkste manier om bij vermogensoverdracht belasting te besparen. Ook grootouders kunnen daarvan gebruikmaken. Ze kunnen hun kinderen geld schenken, maar ook direct aan de kleinkinderen. De familie als geheel bespaart dan dubbel op de erfbelasting, bij het overlijden van de grootouders en bij het overlijden van de ouders.

Kleinkinderen betalen echter in eerste instantie 18 procent over een schenking, ze hebben daarbij dezelfde vrijstelling als ieder willekeurig andere persoon, namelijk 2.012. Daarom kan het verstandig zijn om de schenking wel via de ouders te laten lopen. De vrijstelling is dan hoger, namelijk 5.030 euro. Diezelfde vrijstelling geldt al de ouders op hun beurt het geld direct doorsluizen naar hun kind, het kleinkind. Er kan zo dus meer geld belastingvrij naar de kleinkinderen worden gedirigeerd.

Op papier
Niet iedereen heeft een bedrag jaarlijks zomaar beschikbaar. Bijvoorbeeld omdat het vastzit in aandelen, woning, grond of andere objecten. In dat geval kan er een 'papieren schenking’ worden gedaan. Ook deze papieren schenking moet wel binnen de schenkingsvrijstellingen blijven. De schenking wordt in een notariele akte vastgelegd als een schuld die pas bij het overlijden van de schenker opeisbaar is. Het voordeel is dat de schuld dan van het aanwezige vermogen wordt afgetrokken, voordat een tarief aan successierecht wordt geheven.

Over de schuld moet de schenker wel jaarlijks rente betalen aan de ontvanger van de papieren schenking. Dat lijkt vervelend, maar het is een extra mogelijkheid om geld belastingvrij naar de volgende generatie over te hevelen. De rente is namelijk niet belast bij de ontvanger. Wel eist de overheid dat de rente 6 procent bedraagt. Eerder konden mensen zelf de rente bepalen, mits deze maar marktconform was. Een papieren schenking moet u in een notariële akte regelen.

Ontmoedigd
Voor 2010 konden allerlei constructies de belastingheffing op vermogensoverdracht beperken. Ze zijn inmiddels onmogelijk gemaakt of niet langer voordelig. Voorbeelden zijn het verstrekken van een renteloze lening, opdeling in vruchtgebruik en bloot eigendom en de ik-opa-clausule. Iedereen die deze constructies in zijn testament heeft, of bij wie ze al in werking zijn getreden, doet er goed aan zich hierover nog eens te laten adviseren door een belastingadviseur of notaris.

Herroepen
U kunt een schenking terugdraaien als u een ontbindende voorwaarde in een schenkingsakte laat vastleggen. Een ontbindende voorwaarde is bijvoorbeeld dat de schenker zelf onverhoopt financiële problemen krijgt. Of dat de ontvangende partij zich niet aan afspraken houdt.

Op die manier houdt de schenker controle over wat er met het geld gebeurt. Als je geld schenkt voor een studie, wil je immers ook dat die studie wel wordt gehaald. Of althans dat pogingen daartoe worden ondernomen. Bij een teruggedraaide schenking, stort de fiscus eventueel betaalde schenkingsbelasting terug.

De ’vruchten’ van hetgeen geschonken is, zoals rente en dividend, kunnen gewoon bij de begunstigde blijven. De fiscus hanteert daarvoor echter wel een korting op het schenkingsrecht dat de Belastingdienst moet terugbetalen.

Bron